Красноармейски районӗнчи шкулсенче Литература ҫулталӑкне халалласа чылай мероприяти ирттернӗ.
«Эпир вун-вун пултарулӑх ҫыннипе тӗлпулусем йӗркелерӗмӗр. Хамӑр ентешпе, пултаруллӑ, пур енлӗ талантлӑ В.В. Рудниковапа иртнӗ тӗлпулу та чылайччен асра юлӗ», — тесе пӗлтерет кун пирки вӑл тӑрӑхри Р. Яковлева.
Валентина Васильевна Ҫӗнӗ Выҫҫӑлккӑ ялӗнче ҫуралнӑ. Енӗшкассинчи пуҫламӑш шкула «4» тата «5» паллӑсемпе вӗренсе пӗтернӗ, Ҫӗрпӳ районӗнчи Виҫикасси шкулӗнче вӑтам пӗлỹ илнӗ. И.Я. Яковлев ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх пединститучӗн химипе биологи факультетне вӗренме кӗнӗ. Студент ҫулӗсенче спортпа туслӑ пулнӑ вӑл, тӑтӑшах ӑмӑртусене хутшӑннӑ, япӑх мар кӑтартусемпе палӑрнӑ. Аслӑ шкулта пӗлӳ илнӗ тапхӑртах вӑл тракторпа, автомашинӑпа ҫӳреме хӑнӑхнӑ, киномеханик, медсестра удостоверениллӗ пулнӑ. Алла диплом илнӗ хыҫҫӑн пӗр вӑхӑт Чатукасси шкулӗнче ӗҫлеме тӳр килнӗ ӑна. Унтан пурнӑҫ ҫулӗ Сӗнтӗрвӑрри районне илсе ҫитернӗ.
Чӑваш Енре ҫанталӑк сивӗ тӑрать. Виҫӗ кунра республикӑра ултӑ ҫын шӑнса вилнӗ.
Кӑрлачӑн 1-мӗшӗнче Улатӑр районӗнчи Атрать ялӗнче 37 ҫулти хӗрарӑм виллине хӑйӗн картишӗнче тупнӑ. Вӑл ентешӗ патӗнче Ҫӗнӗ ҫула уявланӑ, эрех ӗҫнӗ те ҫӗрлехи 2 сехетре киле кайма тухнӑ. Етӗрне районӗнчи Тури Мучар ялӗнче те ҫак кун 42 ҫулти арҫын шӑнса вилнӗ. Вӑл хӑйӗн пӳртӗнчех, кравать ҫинче, шӑнса вилнӗ. Ҫуртра кӑмакана тахҫанах хутман-мӗн.
Кӑрлач уйӑхӗн 2-мӗшӗнче Патӑрьел районӗнчи Кивӗ Ахпӳрт ялӗнче Пӑлаккассинче пурӑнакан 61 ҫулти хӗрарӑм шӑнса вилнӗ. Пенсионерка Кивӗ Ахпӳрте тӑванӗ патне кайма тухнӑ. Вӑл Ҫӗнӗ ҫулта унта пулнӑ, кӑрлачӑн 1-мӗшӗнче киле таврӑннӑ. Тепӗр кунхине каллех тӑванӗ патне кайма тухнӑ, анчах ҫитеймен… Ҫав кунах Канаш районӗнчи Асхва ялӗнче 53 ҫулти арҫын виллине тупнӑ, Сӗнтӗрвӑрри районӗнче 68 ҫулти арҫын шӑнса вилнӗ. Елчӗк районӗнчи Курнавӑш ялӗнче те ҫын шӑнса пурнӑҫран уйрӑлнӑ.
Ҫӗнӗ ҫул каникулӗнче республикӑра пурӑнакансен район-хулапа паллашма май пуррине унчченех пӗлтернӗччӗ. Паян, кӑрлач уйӑхӗн 3-мӗшӗнче, Сӗнтӗрвӑрри районӗнче пулнӑ. Унта хӑнасене Ҫӗнӗ ҫул представленийӗсемпе кӗтсе илнӗ.
Хӑнасем район историйӗпе, йӑли-йӗркипе, вырӑнти мещенсен, хресченсен, купсасен йӑлипе паллашнӑ. Ҫавӑн пекех Даньковсен ҫуртне кӗрсе курма, вутӑ ҫурма, шыв йӑтма, мунча хутма, ҫунашкапа ярӑнма, наци апат-ҫимӗҫне пӗҫерме вӗренме май пулнӑ.
Вӑрман Пилемӗч ялӗнче вара тӑмран хатӗр-хӗтӗр тӑвас енӗпе ӑсталӑх класӗ иртнӗ. Унтан Шуршӑлти А.Николаев космонавтӑн асӑну комплексӗнче пулма май пулнӑ.
Ҫитес ҫул пуҫламӑшӗнче Чӑваш Ен халӑхне интереслӗ самантсем кӗтеҫҫӗ. Кун пирки йӑлтах «Чӑваш Енре канма вӑхӑт» Ҫӗнӗ ҫул порталӗнче пӗлме пулать.
Кӑрлач уйӑхӗнче каникул вӑхӑтӗнче республикӑра пурӑнакансем тата хӑнасем районсемпе, хуласемпе паллашма пултарӗҫ. «Пӗр район юмахӗ» ҫулҫӳрев Ҫӗнӗ Шупашкарта, Сӗнтӗрвӑрри районӗнче, Ҫӗрпӳ, Шупашкар, Етӗрне районӗсенче пулӗ.
Пӗрне е пур района та ҫитсе курма май пулӗ. Ун хыҫҫӑн кашнине флаер-маршрут ҫине пичет лартса парӗҫ. 5 района, Ҫӗнӗ ҫул академине ҫитсе пур пичете те пухакана 2016 ҫулта Лакрей вӑрманне тата «Шупашкар-Арена» пӑр керменне ҫулталӑкӗпех тӳлевсӗр ҫӳремелли абонемент парӗҫ.
Кӑрлачӑн 3-мӗшӗнче Сӗнтӗрвӑрри районне ҫитӗҫ. Тепӗр кунхине вара Етӗрне районӗнче пулӗҫ. Кӑрлач уйӑхӗн 5-мӗшӗнче Шупашкар районне ҫула тухӗҫ. Тепӗр кунхине хӑнасене Ҫӗнӗ Шупашкар кӗтсе илӗ. Ҫиччӗмӗш кунхине Ҫӗрпӳ районӗнчи Тихвин мӑнастирӗнче кӗлӗ иртӗ.
Ӗнер Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев районсемпе хуласен пуҫлӑхӗсемпе лару ирттернӗ. Унта наци проекчӗсем пурнӑҫа епле кӗнине тишкернӗ. Ял хуҫалӑхӗнчи лару-тӑру пирки те тӗплӗн чарӑнса тӑнӑ май пушӑ выртакан ҫӗрсене пусӑ ҫаврӑнӑшне кӗртмелли пирки калаҫнӑ.
Республикӑра кӑҫал ҫеремленнӗ 9 пин ытла га ҫӗре пусӑ ҫаврӑнӑшне кӗртнӗ. Апла пулин те 140 пин га ҫӗрпе тухӑҫлӑ усӑ курмаҫҫӗ. Ку енӗпе Ҫӗмӗрле, Элӗк, Куславкка, Канаш, Сӗнтӗрвӑрри, Хӗрлӗ Чутай районӗсем ҫителӗксӗр ӗҫлеҫҫӗ.
«Ларӑва пухӑннисем Владимир Путин сӑмахне аса илнӗ май ҫынсем пай лаптӑкне харпӑрлӑха куҫарнипе куҫарманнине тӗрӗслеме тытӑнсан ҫеҫ вӗткеленнине палӑртрӗҫ. Чылай чухне калаҫу утӑ ҫинчи анчӑк евӗр лару-тӑрӑва куҫать иккен: лаптӑкпа хӑйсем те усӑ курмаҫҫӗ, ыттисене те парасшӑн мар», — пӗтӗмлетет лару епле иртнине итлесе ларнӑ Вячеслав Григорьев журналист.
Сӑнсем (4)
Нумаях пулмасть Йӗпреҫри 2-мӗш вӑтам шкулта «Федерацин патшалӑх вӗренӳ стандарчӗпе килӗшӳллӗн вырӑсла тӗп пӗлӳ паракан шкулӗнче чӑваш чӗлхипе литературине вӗрентесси» ятпа стажировка иртнӗ.
Стажировкӑна республикӑн вӗренӳ институчӗн чӑваш чӗлхипе литератури кафедри йӗркеленӗ.
Пӗлӗве ӳстерме 108 сехетлӗ программӑпа дистанци курсне куҫамлӑ вӗҫлекенсем пухӑннӑ. Шупашкар, Ҫӗнӗ Шупашкар, Улатӑр хулисенчи тата Пӑрачкав, Улатӑр, Ҫӗрпӳ, Йӗпреҫ, Шупашкар, Шӑмӑршӑ, Куславкка, Муркаш, Сӗнтӗрвӑрри, Тӑвай районӗсен чӑваш чӗлхипе литератури вӗрентекенӗсем инҫе ҫула хаваспах тухни пирки Вӗренӳ инстиутчӗ пӗлтерет.
Пӗлӗве ӳстермелли курсра вӗренекенсем валли А.А. Ядрицова «Н.И. Ашмарин — чӑваш чӗлхине тӗпчекен», А.А. Такина «Чӑваш чӗлхи урокӗсенче усӑ куракан хальхи технологисем», Г.М. Назарова «Анатолий Гин методикипе хатӗрленӗ урок конструкцийӗ», Г.Д. Карсакова «Чӑваш чӗлхи урокӗсенче юрӑпа усӑ курни» темӑсемпе ӑсталӑх урокӗсем ирттернӗ.
Сӑнсем (7)
Раштавӑн 12-мӗшӗнче Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев муниципалитетсен ертӳҫисемпе видеоканашлу ирттернӗ. Унта республикӑн строительство министрӗ Олег Марков районсемпе хуласен ҫутҫанталӑк газӗшӗн парӑм пухӑнса кайни пирки чарӑнса тӑнӑ.
Хутса ӑшӑтмалли тапхӑр пуҫланнӑранпа муниципалитетсенче газшӑн парӑм 29 процента ҫити ӳссе кайнӑ. Республикӑри пӗтӗм парӑмран 50 проценчӗ «Коммуналлӑ технологисем» общество тӳлеменнипе пухӑннӑ-мӗн. Юлашки икӗ ҫулта вӑл уйрӑмах пысӑк парӑм пуҫтарса янӑ.
Районсемпе хуласен парӑмӗсене илес пулсан, чи парӑмлисем вӑрнарсем, йӗпреҫсем, куславккасем, сӗнтӗрвӑррисем, вӑрмарсем, ҫӗрпӳсем тата Улатӑр, Канаш, Шупашкар хулисем.
«Кашни министр хӑйӗн пайӗшӗн яваплӑх тытать, ҫакӑн пекех муниципалитетсен ертӳҫисен те ҫакна лайӑх ӑнланмалла, вӗсем те муниципалитетшӑн яваплӑ», — тесе ҫирӗп асӑрхаттарнӑ Михаил Игнатьев.
Раштав уйӑхӗн 3-мӗшӗнче Чӑваш наци конгресӗн лару залӗнче ентешлӗхсен пуҫлӑхӗсем канашлӑва пухӑннӑ. Ӑна Канашӑн ертӳҫи Александр Капитонов ертсе пынӑ.
Унта Александр Капитонова Каҫалсен ентешлӗхӗн ертӳҫинчен хӑтарнӑ. Ку саккунпа килӗшӳллӗн. Ара, пилӗк ҫул иртнӗ-ҫке-ха. Ун вырӑнне Валери Туркая лартнӑ.
Александр Капитонов унсӑр пуҫне ентешлӗхсен канашлӑвӗн ертӳҫин вырӑнне те йышӑннӑ. Ларура вӑл хӑйӗн вырӑнне урӑххине суйлама ыйтнӑ. Кунта та унӑн срокӗ тухнӑ иккен. Ҫапла район ентешлӗхӗсен пуҫлӑхӗсем Канаш ертӳҫине ҫӗнӗ ҫынна суйланӑ. Уҫӑ сасӑлав ирттерсе чи мала Куславкка район ентешлӗхӗн пуҫлӑхӗ Юрий Зорин ҫӗнтернӗ. Вӑл ку тивӗҫе икӗ ҫул пурнӑҫлӗ. Унӑн ҫумӗсем Андрей Кузнецов (Сӗнтӗрвӑрри районӗн ентешлӗхӗн пуҫлӑхӗ) тата Владимир Семенов (Патӑрьел районӗн ентешлӗхӗн пуҫлӑхӗ) пулӗҫ.
Ентешлӗх ертӳҫисем ҫавӑн пекех Шупашкар хула пуҫлӑхӗпе Леонид Черкессовпа тӗл пулса «Чӑваш елккине» мӗнле ирттермелли пирки калаҫнӑ.
Халӗ, саккунпа килӗшӳллӗн, урапасен хӗлле ҫуллахи шинӑпа ҫӳреме юратмасть. Ҫавӑнпа, ахӑртнех, кашни водителех хӑйӗн «урхамахне» хӗллехи тум «тӑхӑнтартнӑ». Анчах урапа шипли пулсан та чутах инкекпе вӗҫленмен пӗр пулӑм.
Ку Сӗнтӗрвӑрри районӗнче пулса иртнӗ. Ҫанталӑк сивӗтнӗ май ҫулсем пӑрлакланнӑ. Тӑвалла хӑпармалли ҫул ҫинче Фольксваген урапа каялла чакнӑ. Ҫавӑнпа салонра ларакан упӑшкипе арӑмӗн кайнӑ ҫӗртех сиксе тухма тивнӗ.
Мӑшӑр сиксе тухнӑ чухне аманнӑ. Кун хыҫҫӑн урапа каялла чакса-чакса пынӑ та пӗвене чӑмнӑ. Видеорегистратор салона шыв мӗнле тулнине ҫеҫ ӳкерсе юлнӑ.
ҪҪХПИрен пӗлтенӗ тӑрӑх, ҫав ҫула тӑварлӑ-хӑйӑрла хутӑш сапман. Урапа вара шыва чӑмса самаях сиенленнӗ.
Ҫул-йӗр инфратытӑмне аталантармалли хушма мерӑсем ҫинчен калакан республика шайӗнче пӗлтӗр йышӑннӑ указа пурнӑҫласа кӑҫал Элӗк районӗнчи 6 ялти урамсенчи ҫула хытарма пӑхнӑ.
Ҫӗнӗ объектсен тӑршшӗ — ултӑ ҫухрӑма яхӑн. Ҫак ӗҫе пурнӑҫлама федераци хыснинчен 15,6 миллион тенкӗ, республика хыснинчен 7,5 миллион тенкӗ, вырӑнти хыснаран 396 миллион тенкӗ уйӑрасшӑн. Шуркасси Юнтапа, Анаткас Сурӑм, Хитекушкӑнь, Урмай ялӗсенче ку ӗсе пурнӑҫланӑ та ӗнтӗ.
Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи «Кукашни – Юрьевка – Пӗчченхыр» автоҫула та икӗ ҫухрӑма яхӑн хытарнӑ.
Вӑрнар районӗнчи Енӗш ялӗнчи Тӗп урамри ҫула та ҫирӗплетнӗ. Хыснаран 5,73 млн тенкӗ уйӑрнӑ.
Канаш районӗнче вара Алексей Макаров ятлӑ фермер никама та шанса-кӗтсе ларман: Уҫырмари К. Маркс урамӗнчи 850 метр ҫула чул сарнӑ.
+14.3 °C